VIdeo volgens de webrichtlijnen

  • warning: array_map() [function.array-map]: Argument #2 should be an array in /data/sites/web/datascapenl/www/modules/system/system.module on line 1015.
  • warning: array_keys() expects parameter 1 to be array, null given in /data/sites/web/datascapenl/www/includes/theme.inc on line 1817.
  • warning: Invalid argument supplied for foreach() in /data/sites/web/datascapenl/www/includes/theme.inc on line 1817.

De nieuwe webrichtlijnen zijn gebaseerd op de nieuwe internationale standaard voor webtoegankelijkheid (WCAG2). De Nederlandse overheid heeft deze standaard aangevuld met enkele extra eigen richtlijnen. In de nieuwe webrichtlijnen is de norm ‘Drempelvrij’ met prioritering verdwenen. Websites kunnen voldoen aan Webrichtlijnen niveau A t/m AAA.

Het minimale niveau A is strenger dan het voormalige minimale niveau van Drempelvrij prioriteit 1. Dit betekent dat sommige zaken die nu nog op een website toegestaan zijn, nu niet meer zijn toegestaan. Over de precieze consequenties voor video bestaat nog enige onduidelijkheid,.

De niveau’s worden toegekend per site en subdomein. De rijksoverheid heeft voor zichzelf niveau AA verplicht gesteld. Drupal streeft naar WCAG2 AA. In de praktijk zit er niet veel verschil tussen A en AA. Niveau AAA heeft meer complicaties, door zowel het WCAG- en Drempelvrijteam wordt het afgeraden dit te hanteren voor gehele sites.

Technologie-onafhankelijkheid

De nieuwe internationale richtlijnen WCAG2 zijn technologie-onafhankelijk geschreven. Hierdoor is het mogelijk bijvoorbeeld Adobe flash te gebruiken, mits dit op een toegankelijke manier gebruikt wordt. In principe zou het hierdoor mogelijk zijn om een flash-videospeler aan te bieden, evenals games in flash.

De webrichtlijnen hebben echter voor Nederland aanvullende eisen gesteld. Een Nederlandse extra eis is alle inhoud in ieder geval in een open standaardversie dient te worden aangeboden.

VIdeo aanbieden met flash

Flash en Silverlight als middel om video af te spelen zijn niet toegestaan als de enige manier om video-informatie te ontsluiten omdat dit geen open standaard is. Ze mogen uitsluitend aanvullend gebruikt worden.

Er is nog een tweede reden waarom Silverlight en Flash volgens de Nederlandse webrichtlijnen als exclusieve oplossing niet mag. Het werkt niet met iOS (iPad en iPhone) en ondersteuning voor browsers op deze apparaten is een eis.

Om video zonder Flash of Silverlight te kunnen tonen zijn er twee mogelijkheden:

  1. als HTML5-video
  2. als downloadbaar bestand

HTML5 of ook als downloadbaar bestand?

HTML5 wordt alleen ondersteund door de nieuwste browsers. De webrichtlijnencommissie heeft zich nog niet definitief uitgesproken welke browserversies ondersteunt dienen te worden:

“De normcommissie gaat uit van de techniekontwikkeling, dus de laatste versies. En stelt een eigen referentielijst op voor gangbare browsers. Dit punt wordt later beantwoord.”.

Wellicht kan met HTML5 worden volstaan, maar waarschijnlijk dienen de videobestanden ook als losse download te worden aangeboden voor browsers die het niet ondersteunen (of voor html5-browsers die webm niet ondersteunen).

Open standaard videoformaat

De webrichtlijnen verplichten dat de het videobestand in ieder geval in een open standaardformaat dient te worden aangeboden. Er zijn verschillende videoformaten van verschillende fabrikanten. Niet alle browsers ondersteunen ieder formaat. Het breedst ondersteunde videoformaat is MPEG4 H.264. De normcommissie stelt :

“MPEG4 voldoet niet aan de definitie van open standaard; het mag worden gebruikt als daarnaast een alternatief formaat wordt aangeboden dat hier wel aan voldoet.”

Dit betekent dat de video naast mpeg4 ook als ogg of webm dient te worden aangeboden dat wel open standaarden zijn. Het betekent dus dat het videobestand tweemaal gegenereerd dient te worden. Webm verdient hierbij de voorkeur omdat samen h264 alle html5-browsers bediend kunnen worden.

Het niveau van verplichting voor open standaard leek in eerste instantie alleen voor niveau AA noodzakelijk te zijn, maar door stichting Accessibility werd er op gewezen dat ook al op niveau A hieraan dient te worden voldaan vanwege U.3.1 (techniek G.U.1 tweede opsommingsteken).

Aangezien het voldoen hieraan consequenties heeft omdat video in twee formaten dienen te worden aangeboden staat er nog een vraag uit aan de normcommissie of er wellicht ook andere afdoende technieken zijn voor U.3.1 niveau A.

HTML5-video

In de nieuwe standaard HTML5 is een nieuwe tag toegevoegd specifiek voor video. De nieuwe versies van browsers hebben een ingebouwde videospeler en kunnen het bijgevoegd bestand zelfstandig afspelen. Een website hoeft in dat geval dus geen videospeler aan te bieden. HTML5 is echter nog heel nieuw en niet definitief dat betekent dat niet iedere browser als video kan afspelen, en nog niet met alle geavanceerde mogelijkheden.

Op het moment van schrijven kunnen veel browsers ondertitelingsbestanden en hoofdstukken  nog niet aan omdat hiervoor nog geen standaard is vastgesteld. Ondertiteling is volgens de webrichtlijnen verplicht op alle niveau’s (behalve live video). Hoofdstukken zijn niet verplicht, maar áls ze worden aangeboden, dienen ze ook te werken via de techniek die aan de webrichtlijnen voldoet.

html5 videospeler

Een oplossing om geavanceerde mogelijkheden in html5 te laten werken is om gebruik te maken van een zogenaamde html5-videospeler. Voordelen van een html5-speler boven het gebruik van een een html5-videotag:

  1. Een aantal html5 videospelers projecteert via javascript - totdat de videospeler in de browsers het ondersteunt - zelf de ondertiteling en de hoofdstukken over de video.
  2. Een tweede voordeel van een html5-videospeler is dat deze vaak ook een flashversie en/of silverlightversie aanbiedt als een browserversie gedetecteerd wordt die nog geen ingebouwde video heeft of het videoformaat niet kan lezen.
  3. Een derde voordeel van een html5-videospeler is dat ze net als de ondertiteling de standaardknoppen uitschakelen en eigen knoppen om de video te bedienen los over het videobeeld leggen (skin). Hierdoor ziet de skin bij flash en html5 er hetzelfde uit.

De meeste HTML5-videospelers kunnen op deze manier ondertiteling verwerken. Een paar videospelers kunnen ook al hoofdstukken verwerken (zie verderip). Dit alles werkt echter nog niet in de fullscreenmodus.

html5 of flash als eerste optie?

Het verdient licht de voorkeur html5 als eerste optie aan te bieden, met daarbij webm als eerste voorkeur en terug te vallen op flash. Wordt het andersom aangeboden, dus eerst flash en dan html5, dan dient volgens de normcommissie de gebruiker ook de keuze te hebben handmatig naar html5 of downloadbare bestanden over te schakelen, omdat altijd een open standaardalternatief beschikbaar dient te zijn. Als de videobestanden sowieso los worden aangeboden als downloadbaar bestand maakt de volgorde html5 of flash niet uit.

Ondertiteling

Ondertiteling is verplicht binnen de webrichtlijnen en kan wordt op verschillende manieren toegestaan:

  1. ingebrand in het beeld van de video
  2. ge-encodeerd in de videocontainer
  3. als los bestand

Ingebrand in het beeld van de video werkt altijd. De laatste twee oplossingen zijn echter populairder omdat dan de gebruiker de keuze heeft de ondertiteling te verbergen of te tonen, eventueel in een andere taal te tonen en de vormgeving van de teksten aanpasbaar zijn. In oplossing 1 en 2 dient de ondertiteling bij de video-editor al worden verwerkt in het videobestand en kan niet achteraf in het CMS worden toegevoegd.

Ondertiteling automatisch creëren

Technisch gezien is het mogelijk de video’s automatisch van ondertiteling te voorzien door gebruik te maken van al beschikbare uitgeschreven teksten. Deze transcriptieteksten kunnen door software voorzien worden van tijdscodes (het zgn Time Coding of Time Stamping van mediabestanden). Er is ervaring met dergelijke softwaresystemen tbv parlementaire debatten en hoorzittingen binnen de rechtspraak. Een stap verder zijn volledige spraak-naar-tekstsystemen, zoals bijvoorbeeld het project Spraak binnen MediaMosa. Het parlement van Japan heeft een dergelijk systeem ingevoerd. Er wordt echter voorlopig een accuraatheid van maximaal 80% bereikt.

Er zijn ook systemen waarbij de uitgeschreven tekst handmatig van tijdscodes kunnen worden voorzien. Tot slot zijn er systemen waarbij handmatig de video van ondertiteling kan worden voorzien. Een interessante optie hiervoor is Universal Subtitles waarbij dit via crowdsourcing kan worden gedaan.

Ondertiteling en videospelers

HTML5 maakt gebruik van ondertiteling als los bestand dat de meeste videospelers kunnen lezen. Over het formaat is nog geen standaard, er zijn er meerdere. Een veelgebruikt formaat is momenteel .srt. Dit formaat kan ook als los downloadbaar bestand worden aangeboden.

Ondertiteling en iPhone

Op dit moment kunnen iPhones losse ondertitelingsbestanden in HTML5 nog niet lezen en maken gebruik van encodering in de videocontainer. Omdat ze video uitsluitend fullscreen kunnen weergeven is het niet mogelijk dit los met javascript eroverheen te projecteren. Volgens de normcommissie is het aanbieden van losse ondertitelingsbestanden onvoldoende. Er zijn twee oplossingen om aan de webrichtlijnen te voldoen:

  1. de ondertiteling in het videobeeld branden
  2. de ondertiteling in de encoderen in de videocontainer

Hoofdstukken

Hoofdstukken voor video zijn niet verplicht volgens de Webrichtlijnen, zelfs niet op niveau AAA. Dit is volgens mij een hiaat, want een video van anderhalf uur is zonder indeling nauwelijks toegankelijk te noemen. Kijken we naar DVD's dan worden deze meestal voorzien van een indeling in scenes. Als het om raadsvergaderingen gaat, dan is een indeling op agendapunten een logische indeling.

Voor tekstuele informatie wordt binnen WCAG2.0 de eis gesteld dat de verschillende tekstuele onderdelen voorzien worden van een kopregel. Voor audiovisuele informatie lijkt dit niet expliciet opgenomen en uitgewerkt te zijn.

Hoofdstukken kunnen door de gebruiker op twee manieren gebruikt worden: als navigatiemiddel en als visuele weergave van het huidige onderdeel. Beiden zijn relevant in het kader van WCAG2.0 Richtlijn 2.4: "Navigeerbaar: Lever manieren om gebruikers te helpen navigeren, content te vinden en te bepalen waar ze zijn."

Als overigens de functionaliteit van hoofdstukken wordt aangeboden in bijvoorbeeld de flashspeler, dan dient deze functionaliteit ook in de webrichtlijnenvriendelijke versie te worden aangeboden (HTML5 danwel downloadbaar bestand).

Hoofdstukken in HTML5 kan door een apart bestand mee te geven met de hoofdstukken. Dit werkt in de meeste browsers nog niet omdat de standaard hiervoor nog niet is vastgesteld, en ook veel videospelers kunnen hier nog niet mee overweg.

Hoofdstukken en videospelers

Videospelers die met hoofdstukken in HTML5 overweg kunnen zijn mediaelement.js (voorbeeld) en videojs. De veelgebruikte JW player zal dit voorlopig nog niet implementeren in HTML5. Als de standaard vastligt en tenminste een browser het ondersteunt, zal het geimplementeerd worden voorziet Jeroen Weijering.

Hoofdstukken en iphone

Voor hoofdstukken geldt dezelfde beperking als voor ondertiteling: via javascript werkt het niet in fullscreenmodus, dus op de iPhone werkt het niet via een HTML5-speler, maar wel door mee te encoderen in de videocontainer. Voorlopig is encoderen dus noodzakelijk.

Hoofdstukken en downloadbaar bestand

Om hoofdstukken aan te bieden bij een downloadbaar bestand bestaan wellicht meerdere technieken:

  1. per hoofdstuk de video als apart bestand aanbieden.
  2. het hoofdstukbestand los aanbieden (srt)
  3. het hoofdstukbestand encoderen in de videocontainer

Welke techniek voldoende is, is nog niet helemaal zeker. Hierover staat nog een vraag uit bij de normcommissie.

Audiodescriptie

Video waarbij relevante gebeurtenissen plaatsvinden die niet benoemd worden, dienen op niveau AA een apart audiospoor met commentaar te hebben. Als alles wat er gebeurt echter benoemd wordt is aparte audiodescriptie niet nodig (zie hierover de uitleg van WCAG2.0 onder note 1). Het beste is om te zorgen dat de video ook als een ‘hoorspel’/radioverslag nog te volgen is, waardoor geen aparte audiodescriptie nodig is.

Vindbaarheid

De webrichtlijnen stellen niet als eis dat de inhoud van een website doorzoekbaar is, maar geven het als een mogelijke techniek. Video en haar ondertiteling hoeft volgens de normcommissie dus niet doorzoekbaar te zijn. Wel is het voor de eindgebruiker en zoekmachines handig als de ondertiteling ook doorzoekbaar is.

Live videostream

Live video hoeft op niveau A niet voorzien te worden van ondertiteling, wel op niveau AA. Het dient zowel in webm en mpeg4 h.264 te worden aangeboden. De technische mogelijkheden voor live-ondertiteling zijn divers en complex en worden hier niet verder behandeld.

Advies

Om zo volledig mogelijk te voldoen aan de webrichtlijnen is voorlopig de volgende configuratie aan te bevelen:

Instellingen aan de kant van de videoserver

  1. video in mpeg4 h.264 formaat aanbieden
  2. video in webm-formaat aanbieden
  3. hoofdstukbestand in srt-bestandsformaat toevoegen
  4. ondertiteling genereren, bijvoorbeeld door transcripties automatisch via spraakherkenning te laten ‘timestampen’
  5. ondertitelingsbestand in srt-bestandsformaat toevoegen
  6. hoofdstukken en ondertiteling encoderen in de mpeg4 videocontainer

Instellingen aan de kant van de website

  1. aanbieden met een html5 videospeler zoals videojs en mediaelementjs die ondertiteling en hoofdstukken kunnen genereren in zowel html5 als flash.
  2. videobestand los in webm-formaat aanbieden
  3. videobestand los in mpeg4 aanbieden met in videocontainer hoofdstuk- en ondertitelingsinformatie
  4. hoofdstukken als srtbestand aanbieden
  5. ondertitelingsbestand in srt-formaat aanbieden als de video’s (bij voorkeur met dezelfde bestandnaam)